İSPİR’DE YÜZ KIZARTAN TARİHİ MEZARLAR

SULTAN Alparslan’ın 1071’de elde ettiği büyük zafere destek veren Ebul Kasım tarafından Erzurum merkezli kurulan Saltuklular’a ait kalıntı ve mezarların bakımsızlık ve ilgisizlikten viraneye dönmesinin yanında, “hayvan otlağı” olarak kullanılması, hemen herkese “bu kadarı da fazla” dedirtti.

Erzurum’u başkent ilan eden, Kars’tan Giresun’a, Oltu’dan Bayburt’a varan bir alanda beylik oluşturan, tarihe de “Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliği” olarak geçen Saltuklular, bu coğrafyada toplam 131 yıl hüküm sürdü.

BAŞKENT ERZURUM

Başkent Erzurum’un yanında Tortum, Tercan, İspir gibi ilçelerde de hüküm süren Saltuklular, bu coğrafyada önemli yatırımlar yaptı, İslam Ansiklopedisi’nde yer alan bilgilere göre, Saltuklular, günümüze kadar ulaşan birçok eseri vücuda getirdi.

İşte ansiklopedide yer alan o bilgiler:

ÇOK SAYIDA ESER BIRAKTILAR

“Saltuklular zamanında Erzurum iktisadî ve ticarî bakımdan oldukça gelişmişti. Akdeniz limanlarından ve Suriye’den hareket edip Konya, Kayseri, Sivas ve Erzincan yoluyla Azerbaycan’a, İran’a giden yahut Türkistan’dan Erzurum’a gelip aynı yoldan Akdeniz veya Trabzon limanlarına ulaşan büyük bir kervan yolunun üzerinde bulunduğu için ticarî hayat çok canlıydı. Ayrıca sahip olduğu geniş otlaklarıyla zengin bir hayvancılık potansiyeline sahipti. Kale Camii, Tepsi Minare, Ulucami, Saltuklular’dan zamanımıza intikal eden başlıca mimari eserlerdir. Bunlardan ilk ikisi Ziyâeddin (Ebü’l-Muzaffer) Gazi, Ulucami ise 575 (1179) yılında Nâsırüddin Muhammed tarafından yaptırılmıştır. Üç Kümbetler denilen türbelerden birinin Saltuklular’a ait olduğu anlaşılmaktadır.”

MEZARLARDA HAYVAN DIŞKISI

Böylesine önemli eserleri Erzurum’a kazandıran Saltuklular’a ait İspir’de bulunan ve yöre halk tarafından “Melik Mezarları” olarak adlandırılan kabristanlar, otlağa dönüştü. Çoğu mezar taşının kırıldığı, maddi değeri olanların yok edildiği, “Türk’ün mührü” niteliğindeki sandukaların parçalandığı İspir’deki mezarlığın, hayvanların otladığı bir mekan haline getirilmesi yürek burktu.

EMANETE İHANET

Mezarlarda değil hayvan otlatmak, üzerine basmanın bile hoş karşılanmadığını belirten duyarlı bazı vatandaşlar, “Bize tarihten miras bırakılan, büyüklerimiz tarafından da ‘Memluk mezarları’ adıyla bize intikal ettirilen kabristanlar, ne yazık ki utanılacak hale geldi, getirildi. Yerel yönetimlerin hiç ilgilenmediği, kültür ile gilgili kurumların da görmezden geldiği mezarlar, hayvanların otlağı, içki içenlerin mekanı oldu. Çoğu mezarın çevresi pislikten ve hayvan dışkısından geçilmiyor. Her biri Türk’ün mührü niteliğindeki mezar taşları ya kırıldı, ya çalındı, ya toprağa gömüldü. Bu haliyle Memluk Mezarlığı İspir’in utancı haline geldi” dediler. erzhaber